Kapı sürgüsü, tek kanatlı kapıları kasaya, çift kanatlı kapıları da birbirlerine bitiştirmek ve kilitlemek için kullanılan, alüminyum, demir, krom vb. metallerden ya da pirinçten üretilmiş yaylı ve yaysız çeşitleri bulunan alettir. Diğer bir adı da ‘zırza’dır.
Genellikle güvenlik gerekçesiyle mekânın iç tarafından yapılır. Fakat tam tersi kafeslerde ve hapishanelerde kapının dış mekân tarafında olur.
Kapı sürgüsü tarih boyunca hep metallerden ya da pirinçten yapılmamıştır. Eski Türkler kapı sürgüsü olarak ‘tırkaz’ denilen ahşap malzemeleri de kullanmışlar ve kapının iki yanına yatay ya da dikey uzanacak biçimde kapıyı içeriden sabit tutmaya yarayacak bir sürgü sistemi tasarlamışlardır. Dışarıdan açılamayacak şekilde tasarlanan sürgü sisteminin zamanla kapıya açılan oyuklardan içeri sokulan çubuklar sayesinde tırkazın hareket ettirilebilmesiyle açılabileceği görülmüştür ve sürgüler dışarıdan açılamayacak şekilde geliştirilmeye çalışılmıştır. Bu da bizim çağımızda kullandığımız ‘Yale kilidi’ denilen kilit ve anahtar çeşitlerinin icadına kadar evrimleşen bir süreci başlatmıştır. Kapı sürgüsü günümüzde teknolojiye ayak uydurmuştur. Otomatik ve uzaktan kumandayla kontrol edilebilen çeşitlere de sahiptir.
Kapı sürgülerinin günümüzde çokça çeşidi bulunmaktadır. Bu çeşitlilik genelde ürünün yapıldığı malzeme, monteleme biçimi ve ebat ölçülerinde ayrılmaktadır. Ürünlerin yapıldığı malzemeler arasında bakır, alüminyum, çelik, krom ve zamak bulunmaktadır. Bakır sürgüler en dayanıksızlarından sayılır. Çelik, krom ve zamak en sağlam sürgülerdendir. Zamak dediğimiz çeşit, alüminyum, çinko, magnezyum ve bakırın farklı oranlarda bir araya getirilmiş halidir. Gayet sağlam olduğu söylenebilir. Alüminyum süngüler ise en kullanışlı ve en uygunlarıdır. Sürgülerin balık sırtı, kambur, itmeli, otomatik, uzaktan kumandalı, gömmeli gibi bir çok çeşidi bulunur. Kambur ve balık sırtı sürgüler, sürgünün takılacağı kapının ya da kapağın konumuna göre seçilebilirler. Kapıda aralık payı da oluşturulabilir bu sürgülerde. Gömmeli sürgüler ise duvara, kapıya ya da kanada oyuk açılarak içine yerleştirilen görece daha sağlam sürgülerdir. Uzaktan kumandalı sürgüler yeni yeni yaygınlaşmaya başlamış olsa da, günümüzde etkili hırsızlara karşı korunma yollarından birisi haline gelmiştir. Yazının ilk başında bahsettiğimiz Türklerin ‘tırkaz’ kullandıkları sisteme benzer bir prensiple çalışmaktadır. Ayrıca sürgülerin boyutları 100 milimetre ile 3 metre arasında değişmemektedir. Uygulanacağı alanın özelliklerine göre her çeşit sürgü üretilmektedir günümüzde.
Gelin birde yukarıda çeşitlerini saydığımız sürgüleri biraz daha incelikli görelim ve sürgülerin özelliklerini anlayalım. Aşağıdaki tabloda en yaygın çeşitlerine göre sürgülerin firmalarını, özelliklerini ve fiyatlarını görebilirsiniz.
FİRMA | MODEL | FİYAT |
TEKZEN | Yaylı Mavzer Kapı Sürgüsü | 19.99TL |
İNOFİX | Kapı Emniyet Sürgüsü (Beyaz) | 6.89TL |
GİTTİGİDİYOR.COM | Zincirli Kapı Emniyet Sürgüsü | 10.37TL |
KOÇTAŞ | Hafele Kapı Sürgüsü Çelik | 14.99 |
HEPSİBURADA.COM | Paslanmaz Çelik Kapı Sürgüsü | 26.90TL |
Tabloda gördüğümüz ürünlerin başında gelen ‘Yaylı Mavzer Kapı Sürgüsü’ yaylı olması ile tek bir parmak hareketinizle sürgü içindeki dilin yuvasına oturmasını sağlıyor ve kullanıcılara kolaylık sağlıyor. Görünüşü bir tankı andırdığı için de Mavzer deniliyor. İnofix ürününde ise sizlere çok daha estetik bir kapı sürgüsü sunuyor ve alışılagelmiş metal ve alüminyum cover sürgülerden farklı bir hava yaratıyor.
Zincirli Kapı Emniyet Sürgüsü ise sürgüleme sistemine kapıyı açabileceğiniz bir boşluk katıyor fakat kapıyı açarken sürgüyü de açmak zorunda kalmıyorsunuz. Adını ünlü Alman mobilya teknolojisi mucidi Hafele ‘den almış olan diğer sürgü ise çelik olması ile diğer benzerlerini sağlamlık açısından geride bırakıyor. En son sütundaki Paslanmaz Çelik Kapı Sürgüsü ise farklı tasarımı ve çelik olması ile sizlere hem estetik hem de güven sunuyor. Sürgü fiyatlarına bakacak olursak çokça cebimizi yakmadıklarını görüyoruz. Aralarındaki en uygun fiyatlı ürün olan İnofix ‘in beyaz rengiyle şık ve estetik durduğunu da söylemiştik.
Öncelikle tüm malzemeleri hazır etmelisiniz. Vidalar, çekiç, vida yeri açmak için matkap, sürgü ve metre. Sürgüyü yerine monte etmek için yerini belirlemek ilk adım olmalıdır. Monte edeceğiniz yeri belirledikten sonra sürgüyü oraya oturtup vida deliklerinin içini kalemle işaretleyin. Daha sonra kalemle işaretlediğiniz yerleri matkap yardımıyla delin ve sürgü takacağınız yerin çeşidine göre isterseniz birkaç tane dübel atın, isterseniz de direk açtığınız yere vidalarla monte edin. Sonraki işlemde ise vidaları yerlerine monte ediyoruz. Burada önemli olan şey sürgünün dilinin geleceği kısmın tam olarak hizada olmasına özen göstermek. Eğer dil yuvasını bulmazsa hiçbir işe yaramaz sonuçta öyle değil mi?